SỎI THẬN LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN GÂY RA SỎI THẬN?

Sỏi thận là gì?

Sỏi thận là các tinh thể rắn hình thành trong thận hoặc đường tiết niệu khi các khoáng chất và muối trong nước tiểu kết tinh. Chúng có thể nhỏ như hạt cát hoặc lớn vài cm, gây đau đớn, tiểu khó, hoặc nhiễm trùng nếu không được điều trị. Nguyên nhân chủ yếu là do uống ít nước, chế độ ăn giàu muối, oxalate, hoặc đạm, cùng các bệnh lý như tiểu đường, nhiễm trùng đường tiết niệu kéo dài. 

Cấu tạo của sỏi thận

• Sỏi thận hình thành từ các khoáng chất và hợp chất trong nước tiểu. Có 4 loại sỏi chính:
• Sỏi canxi oxalate: phổ biến nhất, do nồng độ canxi hoặc oxalate cao.
• Sỏi axit uric: phổ biến nhất, do nồng độ canxi hoặc oxalate cao.
• Sỏi struvite: thường do nhiễm trùng đường tiết niệu kéo dài.
• Sỏi cystine: do rối loạn di truyền hiếm gặp khiến cystine bài tiết quá mức qua nước tiểu.

Tác động của sỏi thận

• Sỏi gây cọ xát hoặc làm tắc nghẽn đường tiết niệu, dẫn đến đau dữ dội (cơn đau quặn thận).
• Nước tiểu ứ đọng tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây nhiễm trùng.
• Nếu sỏi không được xử lý kịp thời, có thể gây suy giảm chức năng thận hoặc suy thận.

Nguyên nhân gây ra sỏi thận

Sỏi thận hình thành do sự kết tinh của các chất khoáng trong nước tiểu, xuất phát từ nhiều nguyên nhân:

Thiếu nước

Uống không đủ nước làm nước tiểu trở nên cô đặc, khiến các chất khoáng như canxi, oxalate, và axit uric dễ kết tinh thành sỏi. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất.

Chế độ ăn uống không hợp lý

• Muối làm tăng bài tiết canxi qua nước tiểu nên khi ăn nhiều muối dễ dẫn đến sỏi canxi.
• Ăn những thực phẩm giàu oxalate như rau chân vịt, chocolate, củ cải đường… làm tăng nguy cơ sỏi oxalate canxi.
• Ăn quá nhiều đạm động vật từ thịt, cá, và nội tạng động vật làm tăng axit uric, gây sỏi uric.

Rối loạn chuyển hóa

• Do rối loạn hấp thụ canxi ở ruột hoặc bài tiết canxi quá mức qua nước tiểu.
• Bệnh nhân có bệnh gout làm tăng axit uric trong máu, dẫn đến sỏi uric.
• Bệnh cường tuyến cận giáp làm tăng canxi máu, góp phần tạo sỏi.

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng kéo dài làm thay đổi pH nước tiểu, tạo điều kiện cho vi khuẩn phân hủy ure thành amoniac, gây sỏi struvite (sỏi nhiễm trùng).

Yếu tố di truyền

Một số rối loạn di truyền như tăng tiết cystine trong nước tiểu (bệnh cystinuria) dẫn đến hình thành sỏi cystine.

Lối sống và thuốc men

• Ít vận động làm giảm lưu thông nước tiểu, tăng nguy cơ tích tụ khoáng chất.
• Thừa cân, béo phì làm thay đổi pH nước tiểu, dễ tạo sỏi.
• Một số thuốc như lợi tiểu, vitamin C liều cao hoặc thuốc kháng sinh có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Cấu trúc bất thường của hệ tiết niệu

Những bất thường bẩm sinh hoặc sẹo do phẫu thuật có thể gây tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu, tạo điều kiện cho sỏi hình thành.