TRẦM CẢM – TẦM SOÁT SỚM ĐỂ BẢO VỆ SỨC KHỎE TINH THẦN

Trầm cảm là một bệnh lý tâm thần nguy hiểm, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như suy giảm chất lượng cuộc sống và thậm chí là ý nghĩ tự tử. Tầm soát sớm là cách duy nhất giúp phát hiện và điều trị bệnh kịp thời, bảo vệ sức khỏe tinh thần và ngăn ngừa những tổn thương không thể phục hồi.

Dấu hiệu nào cảnh báo bệnh lý trầm cảm?

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sức khỏe không chỉ đơn thuần là không có bệnh tật hay thương tật, mà còn bao gồm trạng thái hoàn toàn thoải mái về thể chất, tinh thần và xã hội. Bên cạnh việc chăm sóc sức khỏe thể chất, chăm sóc sức khỏe tinh thần cũng là phần quan trọng không thể thiếu để có một cơ thể khỏe mạnh.

Trong các bệnh lý tâm thần, trầm cảm là một trong những bệnh lý phổ biến và dễ mắc phải ở mọi độ tuổi. Từ thanh thiếu niên đến người trưởng thành và người cao tuổi, bất kỳ ai cũng có thể đối mặt với nguy cơ mắc bệnh này. Triệu chứng của trầm cảm có thể khác nhau tùy vào phân loại bệnh và mức độ nặng nhẹ của bệnh. Nhìn chung, một số dấu hiệu dưới đây cảnh báo một người có thể đang mắc bệnh lý trầm cảm bao gồm:

– Tâm trạng chán nản, buồn bã, trống rỗng

– Tự cô lập bản thân

– Cảm thấy rất mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng, khó tập trung

– Dễ cáu gắt, giận dữ

– Ăn quá nhiều hoặc quá ít, rối loạn giấc ngủ, lạm dụng thuốc hay rượu bia

– Cảm giác tội lỗi quá mức hoặc lòng tự trọng thấp

– Cảm thấy vô vọng về tương lai

– Suy nghĩ về cái chết, có ý nghĩ tự làm hại bản thân hoặc tự tử

Bệnh nhân có các triệu chứng kéo dài hầu hết cả ngày, gần như mỗi ngày, trong ít nhất hai tuần.

Nếu quan sát thấy có một hay một vài triệu chứng kể trên trong thời gian dài. Bệnh nhân cần được thăm khám với bác sĩ chuyên khoa thần kinh, hoặc các chuyên gia tâm lý để được giúp đỡ.

Những biểu hiện của bệnh lý trầm cảm

Hình 1. Những biểu hiện của bệnh lý trầm cảm

Tầm soát bệnh lý trầm cảm

Để phát hiện sớm bệnh lý trầm cảm và can thiệp kịp thời, việc tầm soát là rất quan trọng. Một trong những công cụ tầm soát hiệu quả hiện nay là thang điểm PHQ-9, giúp xác định mức độ trầm cảm và hỗ trợ bác sĩ trong việc đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Để tầm soát bệnh lý trầm cảm một cách chính xác và hiệu quả, bạn có thể thực hiện bài kiểm tra PHQ-9 trực tuyến tại đây. Việc làm này sẽ giúp bạn đánh giá mức độ trầm cảm và tìm kiếm sự hỗ trợ kịp thời nếu cần thiết.

Điều trị trầm cảm như thế nào?

Điều trị bệnh nhân trầm cảm cần phải kết hợp cả phương pháp điều trị bằng liệu pháp tâm lý và điều trị bằng thuốc để đạt hiệu quả tối ưu. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ tùy thuộc vào mức độ trầm cảm, tình trạng sức khỏe tổng quát và đáp ứng của bệnh nhân với các phương pháp điều trị.

Liệu pháp tâm lý:

Liệu pháp tâm lý được thực hiện với chuyên gia tâm lý, giúp bệnh nhân xác định và thay đổi những cảm xúc, suy nghĩ và hành vi không lành mạnh. Có nhiều loại liệu pháp tâm lý, trong đó liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) là phổ biến nhất. Bệnh nhân có thể cần thực hiện liệu pháp trong vài tháng hoặc vài năm.

Điều trị bằng thuốc:

Theo Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số rối loạn tâm thần thường gặp được Bộ Y tế Việt Nam ban hành năm 2020, một số nhóm thuốc chống trầm cảm bao gồm:

Thuốc chống trầm cảm truyền thống:

• Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI): phenelzin, tranylcypromin, …Nhóm thuốc này hiện nay ít dùng vì nhiều tương tác thuốc.
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: amitriptylin, clomipramin… Nhóm thuốc này có nhiều tác dụng kháng Cholin, có thể dùng ở cơ sở nội trú có theo dõi chặt chẽ.

Thuốc chống trầm cảm mới:

Nhóm thuốc này với ưu điểm ít tác dụng phụ, khởi đầu tác dụng sớm, ít tương tác thuốc, an toàn hơn khi dùng quá liều. Bao gồm một số nhóm thuốc như:

• Thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc Serotonin (SSRI): citalopram (Wazer, Citopam, Bagocit,…), escitalopram, paroxetin (Parokey, Xalexa, Richpovine,…), sertralin, fluoxetin, fluvoxamin,…
• Thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc Serotonin và Norepinephrin (SNRI): venlafaxin (Lafaxor, Venladep, Efexor,…), duloxetin,…
• Thuốc làm tăng dẫn truyền Noradrenalin và đặc hiệu trên Serotonin (NaSSA): mirtazapin (Jewell, Usazapin, Remirta,…)
• Thuốc làm tăng hấp thu thu serotonin: Tianeptin.

Việc sử dụng thuốc chống trầm cảm cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ và sự hỗ trợ từ gia đình bệnh nhân nếu cần thiết. Bác sĩ sẽ đánh giá kỹ lưỡng tình trạng của bệnh nhân, xác định mức độ ổn định của bệnh và quyết định liệu có thể giảm liều hoặc ngừng thuốc hoàn toàn.

Bài viết trên đây cung cấp cho người đọc những thông tin về bệnh lý trầm cảm và công cụ hỗ trợ tầm soát bệnh lý trầm cảm. Hãy cùng tìm đọc các bài viết tiếp theo của Davipharm về thuốc điều trị trầm cảm mirtazapin (Jewell). Những thông tin được cung cấp trong bài viết này không thể thay thế cho lời khuyên của bác sĩ, dược sĩ. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ về bệnh lý cũng như nhóm thuốc phù hợp với tình trạng cụ thể của bạn.

Bài viết được cung cấp bởi Davipharm

[SM/ARTI/169/0925]