LÀM THẾ NÀO ĐỂ KHÔNG BỊ “HẠ ĐƯỜNG HUYẾT” ĐỘT NGỘT?

Hạ đường huyết đột ngột là một tình trạng sức khỏe nguy hiểm có thể xảy ra bất ngờ, đặc biệt ở những người đang điều trị tiểu đường hoặc ăn uống, sinh hoạt không hợp lý. Cảm giác mệt lả, vã mồ hôi, run rẩy, tim đập nhanh… là những dấu hiệu báo động mà bạn tuyệt đối không nên bỏ qua.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng tránh hiệu quả hiện tượng hạ đường huyết đột ngột.

Hạ đường huyết là gì?

Hạ đường huyết (tiếng Anh: hypoglycemia) là tình trạng mức đường (glucose) trong máu giảm thấp hơn bình thường, thường là dưới 70 mg/dL. Glucose là nguồn năng lượng chính của cơ thể, đặc biệt là não bộ. Khi lượng đường trong máu xuống quá thấp, cơ thể sẽ không đủ năng lượng để hoạt động, dễ dẫn đến tình trạng choáng váng, thậm chí bất tỉnh hoặc hôn mê nếu không xử lý kịp thời.

Dấu hiệu nhận biết hạ đường huyết

Các triệu chứng có thể xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh chóng, bao gồm:

• Run rẩy tay chân, hồi hộp
• Vã mồ hôi lạnh dù không hoạt động
• Mệt lả, chóng mặt, choáng váng
• Nhịp tim nhanh, thở dốc
• Cảm giác đói cồn cào
• Cáu gắt, bối rối, mất tập trung
• Trong trường hợp nặng: mất ý thức, co giật, hôn mê

Nếu bạn hoặc người thân gặp phải những dấu hiệu này, cần xử lý ngay lập tức để tránh biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây hạ đường huyết

Hạ đường huyết không chỉ xảy ra ở người bị tiểu đường. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Đối với người tiểu đường:

• Dùng thuốc hạ đường huyết quá liều hoặc không đúng thời điểm
• Tiêm insulin nhưng quên ăn hoặc ăn quá ít
• Tăng cường vận động đột ngột mà không bổ sung đủ năng lượng
• Uống rượu khi đang dùng thuốc trị tiểu đường

Đối với người không mắc tiểu đường:

• Nhịn ăn lâu, bỏ bữa hoặc ăn uống thiếu chất
• Tập thể dục cường độ cao mà không bổ sung năng lượng
• Rối loạn nội tiết (như bệnh Addison)
• Một số khối u tụy làm tiết quá nhiều insulin (hiếm gặp)

Làm thế nào để phòng tránh hạ đường huyết đột ngột?

1. Ăn uống đều đặn, đúng giờ

• Không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng.
• Nên ăn 3 bữa chính và 2 bữa phụ mỗi ngày, chia nhỏ khẩu phần để duy trì năng lượng ổn định.
• Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, protein và ít đường đơn như: gạo lứt, yến mạch, trứng, đậu phụ, rau củ, hạt.
• Tránh dùng nhiều đồ ngọt vì chúng gây tăng đường huyết nhanh nhưng sau đó lại giảm đột ngột.

2. Luôn chuẩn bị đồ ăn nhẹ bên người

Người từng bị hạ đường huyết nên mang theo kẹo, bánh quy, nước trái cây, hoặc viên glucose để sử dụng kịp thời khi thấy dấu hiệu bất thường.

3. Theo dõi đường huyết thường xuyên

• Nếu đang dùng thuốc hạ đường huyết, nên đo đường huyết trước và sau ăn, sau khi tập luyện, hoặc khi có triệu chứng nghi ngờ.
• Việc ghi lại các chỉ số sẽ giúp điều chỉnh liều thuốc và chế độ ăn phù hợp hơn.

4. Điều chỉnh thuốc theo hướng dẫn bác sĩ

• Không tự ý tăng liều thuốc hay tiêm insulin khi chưa có chỉ định.
• Nếu có hoạt động thể chất nhiều hơn bình thường, hãy hỏi bác sĩ cách điều chỉnh liều thuốc hoặc bữa ăn để tránh hạ đường huyết.

5. Tránh uống rượu bia khi đói bụng

Uống rượu trong khi đói có thể làm gan giảm khả năng sản sinh glucose → nguy cơ hạ đường huyết cao hơn, đặc biệt khi kết hợp với thuốc điều trị tiểu đường.

6. Tập thể dục đúng cách

• Ăn nhẹ trước khi tập nếu bạn vận động với cường độ cao hoặc kéo dài.
• Luôn mang theo nước và đồ ăn nhanh phòng trường hợp tụt đường huyết.

Xử lý nhanh khi bị hạ đường huyết

Nếu bạn hoặc ai đó có dấu hiệu hạ đường huyết, hãy:

1. Cho người bệnh ăn hoặc uống ngay đồ ngọt dễ hấp thu như: 1 cốc nước cam, 3–4 viên kẹo glucose, 1 thìa mật ong.
2. Ngồi nghỉ, thở sâu và kiểm tra lại sau 15 phút. Nếu vẫn còn triệu chứng, lặp lại bước trên.
3. Nếu người bệnh bất tỉnh hoặc không thể nuốt, gọi cấp cứu ngay lập tức (115) và không cố cho họ ăn/uống gì.